Gezondheidszorg – Het Nederlandse zorgstelsel: balanceren tussen kwaliteit en betaalbaarheid
Het stelsel van de gezondheidszorg in Nederland, vaak geroemd om zijn toegankelijkheid en kwaliteit, staat al jaren onder druk. De stijgende zorgkosten, vergrijzing en personeelstekorten vormen een steeds meer een uitdaging. Tegelijkertijd wordt gezocht naar manieren om Nederlandse zorgstelsel duurzaam te maken, zonder dat dit ten koste gaat van de zorg aan patiënten. Het Integraal Zorg Akkoord (IZA) uit 2022 markeert een ambitie om de zorg toekomstbestendig te maken, maar roept gelijktijdig ook vragen op over de rol van zorgverzekeraars, ziekenhuizen, banken en de overheid.
Fundamenten van het zorgstelsel
Het Nederlandse zorgstelsel is gebaseerd op de Zorgverzekeringswet (Zvw), waarin het principe van verplichte basisverzekering centraal staat. Burgers betalen een premie en een inkomensafhankelijke bijdrage, waarmee zorgverzekeraars zorg inkopen bij ziekenhuizen en andere aanbieders. De overheid heeft een regulerende rol, terwijl zorgverzekeraars commerciële partijen zijn met een publieke taak.
Zorgverzekeraars
Grote zorgverzekeraars zoals Achmea, VGZ en CZ hebben een sleutelrol in het stelsel. Zij onderhandelen met ziekenhuizen over de prijs en kwaliteit van zorg. Hoewel dit concurrentie stimuleert, klinkt er regelmatig kritiek dat verzekeraars te veel macht hebben. Hun focus op kostenbeheersing leidt soms tot spanningen met zorgaanbieders, die kampen met financiële onzekerheid. Het IZA benadrukt dat verzekeraars een centrale rol moeten spelen in het realiseren van betere samenwerking binnen de zorg, maar het blijft de vraag of zij deze verantwoordelijkheid kunnen en willen dragen.
Ziekenhuizen onder financiële druk
Nederlandse ziekenhuizen bevinden zich in een uitdagende positie. De financiering via diagnose-behandelcombinaties (DBC’s) en vaste contracten met verzekeraars biedt niet veel flexibiliteit. Bovendien worden ziekenhuizen geconfronteerd met stijgende kosten, bijvoorbeeld door inflatie en hogere loonkosten. In 2022 waren diverse ziekenhuizen al genoodzaakt leningen af te sluiten om operationeel te blijven.
Een belangrijke partner voor ziekenhuizen zijn banken zoals de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG), de Nederlandse Waterschapsbank (NWB) en de Rabobank, die leningen verstrekken voor investeringen. Deze financiering is vaak noodzakelijk voor bijvoorbeeld nieuwbouw of de aanschaf van medische technologie. De afhankelijkheid van commerciële banken vragen op over de financiële veerkracht van ziekenhuizen.
De overheid en het Integraal Zorg Akkoord (IZA)
Het Integraal Zorg Akkoord is een poging van de overheid om het zorgstelsel op lange termijn houdbaar te maken. Het akkoord, dat is gesloten tussen de overheid, zorgverzekeraars, zorgaanbieders en patiëntenorganisaties, zet oa in op het verschuiven van zorg van dure, specialistische behandelingen naar goedkopere preventieve en eerstelijnszorg. Denk aan meer inzet van huisartsen, wijkverpleging en digitale zorg.
Hoewel het akkoord breed gedragen wordt, zijn er twijfels over de uitvoerbaarheid. Zorgaanbieders vrezen dat de noodzakelijke financiële middelen en personele capaciteit ontbreken om deze transitie te realiseren. Zonder structurele investeringen lijkt het risico groot dat het akkoord vooral een papieren werkelijkheid blijft.
De groeiende rol van banken
Naast traditionele banken als de BNG en NWB krijgen ook internationale spelers zoals de Europese Investeringsbank (EIB) een grotere rol in de zorgfinanciering. Deze instellingen financieren grote projecten, zoals de verduurzaming van ziekenhuisgebouwen. Hoewel deze investeringen cruciaal zijn, vergroten ze ook de afhankelijkheid van de zorgsector van externe financiers.
De patiënt centraal ?
In de discussies over financiering, samenwerking en efficiëntie blijft de patiënt vaak in het midden staan. Het is de uitdaging om de menselijke maat in de zorg te behouden, terwijl het systeem hervormd wordt. Het IZA benadrukt het belang van “juiste zorg op de juiste plek,” maar dit vereist een cultuuromslag bij zowel zorgverleners als patiënten.
Toekomst: samenwerking of versnippering?
Het Nederlandse zorgstelsel bevindt zich op een kantelpunt. Zonder ingrijpende hervormingen dreigt het systeem onhoudbaar te worden. Het Integraal Zorg Akkoord biedt een routekaart, maar de vraag blijft of de betrokken partijen in staat zijn om voorbij hun eigen belangen te kijken.
Samenwerking tussen overheid, zorgverzekeraars, ziekenhuizen en banken is essentieel, maar mag niet ten koste gaan van het vertrouwen van de patiënt in het zorgsysteem. Alleen door een gezamenlijke, langetermijnvisie te ontwikkelen kan Nederland een zorgstelsel behouden dat niet alleen betaalbaar, maar ook rechtvaardig en van hoge kwaliteit is.
A4-Nieuws maakt al ruim 25 jaar namens een Nederlandse bank een dagelijkse nieuwsbrief om de alle betrokkenen in het zorgstelsel op de hoogte te houden van actuele onwikkelingen. Stuur een mail naar redactie@a4-nieuws voor meer informatie of om u kosteloos aan te melden. Of stuur een bericht via het contactformulier op deze pagina.